Reportagen : Laurinda Correia Guterres
Forum organizasaun naun- Governamental Timor-Leste Fongtil servisu hamutuk ho tane konsumidór realiza konferensia imprensa kona-ba importasaun kombustivel ne’ebé folin sa’e no nia presu a’as iha Timor-Leste, tamba fó afeta ba movimentu públiku hodi hala’o atividade lorloron.
Iha konferénsia imprensa, Diretór Ezekutivu FONGTIL Valentin da Costa Pinto “Koko” hateten, “Iha situasaun krizi ekonómika ne’ebé mak mundu infrenta tanba funu Russia ho Ukraina ne’ebé provoka folin mina ne’ebé sae iha merkado internasionál no folin ba bens nesesidade bázika sira mós sofre inflasaun ne’ebé aas tanba rota merkadu sirkulasaun produtos sira aihan husi Russia no Ukraina labele cirkula husi portu sira, Ukraina mai merkadu Europa no restu mundu tanba hetan blokeiu husi Russia. Ninia konsekuensia mak folin mina iha merkadu internasionál sa’e no hada’et to’o mai Timor-Leste.
Hare situasaun merkadu mundiál ne’ebé mak ninia folin mina hahú normaliza dadaun ne’ebé hatudu iha loron 01.08.2022, brent London, tun 63 centimus (0,6%) ne’ebé folin mina matak $103,34 USD/baril. Enquantu WTI (West Texas Intermediate) Amerika Serikat /Estadu Unidu Amerika folin mina matak monu 75 séntimu (0,7%) folin mina matak barill koresponde $97,8 USD no wainhira negociu iha Amerika Asiatiku nian tun ba $95 USD/barril. Dehan Diretór Ezekutivu Valentin da Costa Pinto iha komunikadu imprensa, iha salaun FONGTIL Caicoli, 02/08/2022
Diretór FONGTIL hatutan.”Iha merkadu rai visinhu sira ne’ebé mak besik Timor-Leste hanesan (01.08.2022) mak Indonesia-Pertamax Turbo 16,200 ($1.09 usd) per liter, Dexlite RP. 15.00 ($1.01 usd) per liter, Singapore pertamax SGD $ 3,25 ( $ 2.36) per liter, Diesel SGD $ 2.76 ($ 2.01) per liter, Malaysia- Ron97 4.55 RM ($ 1.02) per liter Dissel 2.15 RM ($ 0.48) per liter no Australia- foti husi referensia Nusa Tenggara (NT) Darwin, nesan Dollar $ 1.99 ($ 1.39 USD) Dissel AUD $ 2.26 ($ 1.58 USD).
Ho situasaun merkadu internasionál ne’ebé ninian folin ba normál, hodi hein surumutu OPEP (Organizasaun Paize Explor Petroleum), sei hala’o iha loron 03 Agustus 2022 hodi determina folin mina ba fulan Setembru nian”. Nia deklara
Koko salienta.” iha Timor-Leste konsumidór sira mós hein surumutu atu husu prezensa estadu iha situasaun atuál ne’ebé afeta ba konsumidór sira. Iha situasaun hanesan estadu ninian prezensa importante, tamba ne’e Direitu Konstitusionál ba konsumidór sira hodi asesu ba bens konsumo, inklui presiza intervensaun estadu liuhosi garante ba asesu ba kombustivél, liuhosi Timor, GAP nu’udar Emprensa Públika (EP), bele fó garamtia hodi hatama mós mina.
Nune’e mós presiza fó kbiit ba Autoridade Nasional Petroleum (ANP), IP hodi hala’o kna’ar nu’udar reguladóra, liuhosi atualizasaun ba Dekretu Lei Presu justu ne’ebé la komtempla kona-ba limete máximu no minímu ba folin konbustivél.”
Discussion about this post