Reportajen: Fernanda Monis Araújo
Sarani Katóliku Timor – Leste hahú marka tan Istoria foun ida, hetan konfiansa husi Amo Bapa Francisco Bento 16, ba Amo Arsebispu Arkidioseze Metropolitan, Dom Virgilio do Carmo da Silva SDB, antes ne’e hanesan Amo Bispu ba Dioseze Dili, dadaun ne’e, sai hanesan Arsebispu Kardeal dahuluk ba Timor- Leste, atividade ba ordenasaun refere, hala’o Iha Roma. (27/08/2022).
Depois dé simu ordenamentu iha Roma Amo Cardeal Virgilio do Carmo da Silva, fila hikas mai Timor-Leste iha loron 05/09/2022 no iha 06/09/2022 hahu prezidi misa agradesimentu iha tuku 04.00 – remata, ba sarani sira husi Dioseze tolu (3) Baucau, Dili no Maliana. Iha misa agradesimentu ne’e, sarani sira antoziasmu tebes hatudu sira nia ksolok no domin liu husi “Viva” bainhira Amo Arsebispu Kardeal tama iha fatin serimonia misa agradesimentu.
Bainhira Iha tempu, homilia, Dóm Virgilio dó Carmo da Silva hateten, “ Ho ita Bo’ot sira mak ha’u klamar hahi’i Maromak, Maromak domin Nain, Maromak ida ne’e laran luak Maromak ida ne’ebé sadi’a mai ha’u ata monu loos ba kreda Timor no Povu Timor, lia hirak ne’e hato’o husi Arsebispu Kardeál dahuluk, Dóm Virgilio dó Carmo da Silva, bainhira hala’o misa agradesimentu. Tasi Tolu, Dili, Timor – Leste. Tersa – Feira. (06/09/2022).
Tanba domin ida ne’e ohin ita mai hamutuk atu hasae ita nia obrigadu ita nia agradesimentu ba di’ak ne’ebé, Nai Maromak kontinua hasulin mai ita, dala ruma ita husu ita nia sinal ba agradesimentu ba Maromak ita sukat ho saida, Maromak nia kontinua sadia mai ita nu’udar sarani nu’udar povu ida ne’ebé fiar iha Maromak. Oinsa mak ita bele kontinua haburas domin ida ne’e, iha ita leet iha felisitasaun oi-oin fó mai atan ha’u desde iha loron 27/08/2022, to’o mai agora no loron hirak ne’e iha liafuan oioin iha balun dehan Santo Padre fó premiu ida ne’e ba povu Timor-Leste.
Na’i Maromak halo konvite ida mai ita hotu ohin, Nia bolu Maromak la esklui ema ida, ita mak dala barak fila kotuk ba Na’i Maromak tan ne’e Maromak bolu ita ema ida liuliu hirak ne’ebe hatudu vontade di’ak Nia hakarak atu kolabora ho Maromak Nia planu atu hatan ba Maromak nia bolu, haka’as an atu la’o iha dalan di’ak. Dalan ida ne’e mak naran ba ita sarani ita bolu dalan santidade nian”, hateten Kardeál liuhusi nia homilia.
Alende ne’e, Kardeiál ne’e mos husu atu sarani sira nafatin atu halo orasaun no reza mós ba Kardeál foun ba knaar ne’ebé nia asumi. Tanba knaar ne’e hanesan responsabilidade bo’ot ida ne’ebé Dom Virgilio simu husi Amo papa Francisco iha Vatikanu Roma
“Husu ita bo’ot sira atu reza nafatin luliu reza, mos mai ha’u ne’ebé simu knaar ida ne’e. Hakarak atu mensiona de’it jestu rua ne’ebé iha loron nomeasaun ninia iha liafuan rua hanesan misaun Kardeál ida wainhira Amu Papa tau bareta mean ne’e la’os dekorasi maibé ida ne’e responsavel bo’ot ida.
Wainhira nia tula buat mean ba ha’u nia ulun ami Kardeál sira, nia dehan ba Maromak ida ne’ebe aas liu hotu nia Gloria no onra sedepostolika simu ba bareta mean ne’e hanesan sinal dignindade kardeál nian, signifika prontidaun atu halo korajen, maske dala ruma presiza taka duni ran atu haburas fiar sarani haburas paz trankualidade iha Maromak nia povu.
Amo papa mós tau kadeli ida ne’e mai ha’u nia liman nia dehan simu ba kadeli ne’e husi Pedro nia liman tanba Santu Padre mak reprenzenta São Pedro simu ba kadeli Pedro nia liman hateten katak, o nia domin ba Santa Kreda haforsa ho domin prinsipiu Apostolu sira nia hanesan ohin ita mai hamutuk iha ne’e ita agradese ita reza buat ne’e la naben la maran liu de’it loron ida ka rua maibe ida ne’e sai responsabilidade ba ita hotu mai ita agradese ba Maromak ita saran ba Maromak ita hotu nia intensaun tau iha Nai Feto, Timor nian aihun liu husi Sao Joao Paul II Santo ida ne’e hadomi tebes Rai ida ne’e interasaun atu ita hotu bele loron ba loron ho haraik aan aprende, esperiensia Maromak iha ita nia familia iha ita nia komunidade iha ita nia Nasaun”. nia Salienta
Eminénsia Kardeál husu mos ba grupu organisazaun arte marsiais sira atu promove dame, domin iha sosiedade nia leet, maske iha kor oin-oin.
“Organizasaun arte marsiais iha fatin barak mosu ho sinais uniforme oioin hahú partisipa mos aktividade kreda. Pesoalmente ha’u kontente wainhira hare maske iha kor oioin tau hamutuk halo ita sai ida de’it. Koko atu halo di’ak ida ne’e mak kultura foun arte marsiais ne’ebé presiza promove, tan ne’e permite ha’u atu bele dehan ba lider sira arte marsiais ninia sira ne’ebé iha nivel nasional no to’o iha nivel bazse hakarak atu propoin atu hakiak ita nia foinsae sira espiritu ida hatene kaer liman servisu hamutuk esperitu kaer dialogu, esperitu respeita malu.
Ita mos atu buka maneira foun oinsa ita bele promove, dame,domin,,iha sosiedade ne’ebé dalaruma ita haree violensia oioin ne’ebé buras iha ita nia leet. Hanorin ida ne’e mak ita hotu nia vokasaun, Maromak bolu la’os de’it bolu ha’u ne’ebé fó kna’ar nu’udar Kardiál ne’e hanesan Presente, ne’e fo ba ita hotu opportunidade ida atu ita hotu ne’ebe halibur, koko la’o hamutuk sa’e ba Na’i nia Foho.”Afirma Eminénsia Dom Virgilio.
Entertantu iha sorin seluk tuir juventude Derita Maria Mendonsa hateten senti kontente, tanba dahuluk Timor oan ida bele simu Kardeál iha Roma, espera liu husi Kardeál bele hametin sarani sira nia fiar.
“Ha’u senti kontente tebes, tamba bele hetan kardeal iha Timor husi presenza, espera husi kardeal mai Timor Leste bele hametin liu tan sarani sira nia fiar iha maromak liu-liu haburas liu tan amizade ba jovem Timor nian iha Timor-leste “Dehan Derita iha serimonia partisipasaun misa agradesemento Dom Virgiliu do Carmo da Silva arsebispo dahuluk Dili cardeal Timor-Leste.
Hanesan sarani e hanesan mos joventude ida, iha esperansa bo’ot liuhusi presenja Kardeal bele hametin liutan joventude sira nia fiar.
“Ha’u nia esperansa ba oin, espera katak prezensa kardeal iha Timor-leste bele hametin liu tan fiar juventude nian atu bele dada tan jovem sira ne’ebe iha Timor bele lao tuir dalan ne’ebe mak ita nia kardeal Timor-leste simu husi ita nia papa Francisco.” Afirama Derita.
Tuir observasaun jornalista Radio Rakambia, partisipasaun iha misa agradesimentu ne’e, husi sarani dioseze tolu hanesan Dili, Maliana, Baucau, membru governu, membru parlamentu nasionál no hetan siguransa másimu husi PNTL (Polisia Nasional Timor-Leste).
Discussion about this post