Reportajen:Odete Bete
Parlamentu nasional halo plenaria kona-bá anunsiu e armisaun de finansas publikas no OJE 2022. No iha plenaria ne’e Deputadu no deputada sira hato’o questaun ne’ebé sira hetan husi preokupasaun povu nian, ho asunto hanesan Edukasaun, Ekonomia, EDTL, Saúde, No infraestrutura Baziku bá Prezidenti Parlamento Nasional Aniceto Guterres, Maibé seidauk hetan solusaun tambá Ministerio Relevante la marka prezensa, Aleinde ne’e mós Prezidenti komisaun D aprezenta Relatoriu Audensia kona-bá partisipasaun husi kompañia loro sa’e nian ba seguransa LDA. Parlamentu Nasional, loron Terca feira, (19/10/2021) .
Iha fatin ne’e kedas Deputadu bankada FRETILIN hato hela preokupasaun povu nian bá iha komisaun D ho E no mós hato bá Ministeiru relevante ne’ebé la tau atensaun bá povu sira-nian preokupasaun.
Tuir Deputadu Bankada FRETILIN Sr.Domingos Carvalho, hateten“Agora daudaun sira ne’ebé mai marka prezensa iha ne’e kuaze rezolve problema mai iha komisaun D ho E.No povo sira hasoru problema boot bainhira hapara ka dada sira nia osan to’o balun ba inpresta ema nia osan, la selu no na’in foti desizaun tara an. Hanesan seguransa Manatutu nian ida ne’ebe nia kolega sira agora dadaun marka hela prezensa iha ne’e, tam-ba governu dada ona ka kompania la selu sira nia osan. Ho ida nee foti desizaun tara an.No to’o agora Ministeriu relevante la toma Medida ka la tau atensaun nafatin ba problema refere.
Tuir fila fali mos kona ba problema BTEP lei transforma ba empreza publiko,agora daudaun mos hanesan ema neebe servisu iha SAS e ema Perito ba buat hirak ne’e nian no ema sira neebe ba hasai kursu boot iha iha rai liur.Maibe sira uza hodi halo buat ne’ebe previleziu tebes.Hanesan iha Ai-leu to’o agora la hetan bee mos no parado total, ne’e mak iha ami nia audensia iha sala konferensia no bolu prezidenti ho nia vice sira no Ministerio relevante maibe seidauk hetan nia rezultado”.
Iha fatin hanesan partidu PD mós hato hela problema edukasaun nian iha munisipiu Aileu hato bá Governu no Ministeiru relevante iha plenaria ne’e nian laran.
Bankada PD Sr. Asanami Sabino, hateten“ Ha’u ho Sr. Deputado Gabriel ba halo fiskalizasaun iha Munisipiu Ai-leu, suku Hatugau,ami hasoru mestri na’in 2. Director da escola no mestri ida ne’ebe hato’o sira nia preokupasaun hanesan ahi mate, eskola mos kakuluk luan no udan tuun sira la bele hanorin labarik sira. No mestri sira iha ne’eba mesak kontratado .Aleinde ne’e ministro ho Guverno ba promete iha povu sira nia leet Maibe to’o agora Guverno no ministerio Relevante seidauk resposta ba problema refere.”
Partidu CNRT Sra. Virgina Anabela mós hato’o bá uma fukun Parlamentu Nasional kona-bá preokupasaun povu nian bá iha saúde no mós vasinasaun iha munisipiu Viqueque.
“Populasaun husi Munisipiu Viqueque, Postu Adminstrativu Watukarbau,ba simu tiha ona vasina dozes primeiro ne’ebe atu simu fali dozes segundo, maibe hein fulan 1 ona sira nia sentru saude no pesoal saude ida la iha. Agora daudaun sira preokupa tebes ba fatin ne’e Tambá durante fulan ida resin no ema sira hakarak konsulta mós labele,sira hakarak simu fali vasina doze segundo mos to’o agora seidauk hetan sira nia direito”. Katak Sra. Vrigina Anabela.
Prezidenti Comisaun D aprezenta relatorio Audensia kona-bá partisipasaun husi kompañia loro sa’e nian ba seguransa LDA.
Comisaun D Hateten:“ Hanesan Dever komisaun D kualker despaiso prezidenti parlamento Nasional, atu hala’o servisu ne’e Entaun bazeia ba despasu prezidenti liga ba ekisaun ne’e mak mai husi kompaña seguransa loro sa’e iha 12 Maiu 2021. Ami hetan despaisu ne’e iha dokumentu boot nia leten depois de ami asume responsabilidade hodi halo audensia ba instituisaun sira ne’ebe ami halo servisu iha loron 22 de julho signifika iha liafuan rua ami halo iha prosesu nia laran. Maibé iha prosesu ne’e naruk entaun prosesu mak ami hala’o, relatoriu audensia la’o to’o iha formasaun publisidade. Hanesan babain rejimentu ami fo kualker atividade no komisaun nia tempu tenki aprezenta iha plenaria i depois atu determina hodi komisaun no konkluzaun ne’ebe mak iha. Tamba ne’e komisaun D nia servisu atu valoriza despasu ba prezidente parlamentu nian ao mesmo tempu valoriza dokumento ne’e ba iha ekisaun kompotente atu buka dalan hodi rezolve problema ne’ebe iha relatorio ami sei hato’o”
Tuir mai aprezenta relatorio “Permite atu halo leitor ba relatorio komisaun D nian, ho ekonomia no dezenvolvimento ba relatorio audensia kona ba petisaun husi kompania loro sa’e nian ba seguransa LDA.
introdusaun enkodramentu legal bazeia ba instituisaun RDTL iha artigo 48 kona ba direito petisaun ne’ebe kombindu korejimento parlamento nasional, artigo 157 kona ba aprezentasaun ba prosesu no mos artigo 158 kona ba ezame husi komisaun.
Entidade ne’ebe komisaun indentifika mak hanesan, Kompania loro sa’e seguransa LDA, kompaiha GardaMor LDA, Diresaun relasiona trabalho SEFOPE reprezenta trabalhadores Timor loro sa’e, seguransa diresaun jeral adminstrasaun ho finansas, Ministeriu obras publika no prezidente de eletrisidade Timor- Leste EDTL”.
Discussion about this post