Ministru Asuntu Parlamentar Komunikasaun Sosial (MAPKOMS) no Autoridade Nacional de Comunicações (ANC) realiza Seminariu lisensiamentu frekuensia, ba Radio Komunidade sira no mos operadores telkomunikasaun. Atividade ne’e hala’o iha hotel Timor, Dili, Timor – Leste. Kinta Feira (12-08-2021).
Ministru asuntu parlamentar no komunikasaun sosial,Fransisku Martins Da Costa Pereira Jeronimu,ba jornalista sira “Workshop ida ne’e atu hadia fila fali, informasaun ba radio komunidade sira, atu nune’e sira bele akompainha prossesu ne’ebe lao dadauk, bainhira sira husu lisensiamentu ba sira ninia antena liu-liu transmisaun no frekuensia.
Ita agora persija lei Radio difuzaun atu bele regula frekuensia hotu hotu, maibe’e lei Radio difuzaun ne’e la’os kompetensia ministru ninian maibe, kompetensia propriu parlamentu nasional prepara ona, oras ne’e iha sira nia liman katak parlamentu nasional bele aselera.
Ita nia Radio komunidade sira, oras ne’e iha frekuensia, maibe’e balun desde tempu indonezia entaun ita persija halo renovasaun, atu nune’e bele lao tuir regras estadu Timor-leste ninian, ne’e maka ohin sira mai iha seminariu ne’e informa no mos halo diskusaun diak liu tan atu nune’e wainhira sira husu atribuisaun lisensa, sira la persija halai ba halai mai sira hatene ona, fasil bele priense deit, bele hatama saida mak sira persija. Ita fo tiha ona entaun sira kompleta deit regras sira ne’e, ita bele halo lalais atu nune’e sira bele hetan autorizasaun.
Tam-ba Ita tama ona ba iha dizitalizasaun, parte hotu hotu ita halo deverfikasaun atu nune’e bele adapta situasaun real. Iha tempu ne’eba buat sira ne’ebe mak seidauk iha ita hamosu para atu nune’e bele fasilita ita nia radio komunidade sira hetan lisensa, tam-ba ema atu loke radio ne’e la’os tur tur loke deit Lae, tenki iha prossesu nia laran depois adapta situasaun real, tam-ba ne’e maka mekanizmu sira ne’e atu fasilita deit para lalais. Ita hakarak birokrasia ne’e hamenus tiha hodi nune’e lori fasilita servisu ne’e lalais.”
Ministru asuntu parlamentar no komunikasaun sosial, mos hatan ba perguntas jornalista kona ba progressu lei radio divizaun.
husi parte MAPKOMS ninian, tuir lolos ne’e kompetensia proprio parlamentu nasional sei Governu mak halo tenki husu autorizasaun ba parlamentu nasional, parlamentu autoriza maka governu foin halo maibe’e governu bele ajuda parlamentu nasional hodi halo prossesu ne’e, oras ne’e iha ona parlamentu nasional nia liman parte SEKOMS nian hotu ona koalia ona ho parlamentar sira para sira apezenta prozeitu parlamentunian, vantazen husi lei ne’e rasik.
Ita Tama ona ba divertifikasaun fasilita buat sira ne’e hotu atu buat sira ne’e lao lalais, lalika hein kleur demais, saida mak ita persija regula regula hotu iha ne’eba atu nune’e lalika fo marzen ou lalika fo fali intepretasaun ne’ebe maka difikulta fali prosessu.
Ita koalia kona ba lei ne’e atu regula fo oportunidade ba parte hotu hotu, liu-liu ba media atu bele inzerse nia funsaun ho lolos, ne’ebe lei ne’e hanesan ne’e, lei ne’e halo atu hamate fali media sira lae, maibe’e atu regula espresa livremente maibe’e labele haluha responsablidade.
Iha fatin hanesan Prezidente ANC Eng. João Oliviu Freitas hateten “ ANC ida ne’e importante tebes tam-ba ita bele fahe mos ita nia papel kompetensia sira ba iha jestores Radio komunitariu sira ne’ebe mai husi munisipiu. ANC iha parte ida besik liu mos iha lisensiamentu ”cross cuting” ninian espesifikamente ita halai ba lisensa, espektu frekuensia Radio, tamba Radio komunidade atu operasaun halo transmisaun ba informasaun sira tenki utiliza espektu ba frekuensia, entaun ita aproveita biban ida ne’e, atu nune’e ita bele koalia klaru ou tau iha posizaun ida ne’ebe klaru, hodinune’e radio komunidade sira bele intende ho diak hodi bele fasilita diak liu tan sira nia prosessu lisensiamentu espektu ne’e rasik, atu nune’e ita labele hamosu prosessu ida ne’ebe konsidera naruk demais ba politik ita nia radio komunidade sira.
Radio sira ne’ebe mak iha Timor laran ne’e, sira balun iha ona lisensa balun iha ona prossesu finalizasaun, sira ne’ebe remata hasai dadauk, balun mai foun, balun halo renovasaun, ne’ebe tuir ita hatene maioria sira hotu tama ona iha ita nia fatin no hetan ona sertifikadu.
Radio sira ne’ebe iha Dili laran ne’e hotu hotu prossesu ona, la iha tan, ida mak ladauk rezistun. kona – ba Radio FM sira ne’e maioria tama hotu ona, hela balun mak prossesu lao hela, tam-ba persija kompleta dokumentus balun, balun hetan tiha ona lisensa sertifikadu lisensa espektu iha hela prossesu nia laran. Neste momentu, sira iha Dili laran tomak hotu hotu tama ona iha ita nia meza ,maioria Timor laran tomak, balun ne’ebe ita kompleta ita limita dadauk, balun ne’ebe persija tan dokumentus balu prossesu hela. Asaun kontra ordenasaun hasoru radio sira ne’e ita seidauk iha,tam-ba prossesu lisensiamentu ne’e sira seidauk kumpri tam-ba prossesu ne’e rasik mak sira hetan lisensa espektu.
Iha oportunidade ne’e Presidenti ANC mos esplika kona-ba Konvite ba aplikasaun. No mos oin sa prosesu admiistrativu ba iha lisensamentu ba operadores Lina internet husu aumenta frequensia.
“Ita iha prossesu ida ne’ebe mak ita bolu dehan “nothing invitation aplication” (La iha konvite ba aplikasaun) ne’e ba operadores sira. Ita bazeia ba diploma ministerial ida ne’ebe sai iha 2020 atu maksimiza utiliza espektu, no ita refere mos ba iha interese husi operadores sira atu husu aumenta frekuensia bazeia ba buat ne’e, ANC halo prossesu administrativa ida ne’e la’os fulan ida ka fulan rua ita hahu husi Novembru to mai iha Agostu ne’e, ne’e mak ita konsege kompleta tam-ba iha rekezitus lubuk bo’ot ida ne’e mak tenki kompleta, aplikante sira no prossesu ne’e rasik TELKOMSEL mak konsege priense rekezitus ne’e hotu, entaun wainhira nia kompleta rekezitus ne’e hotu ita atribui frekuensia ne’e ba nia, ita limita dia 10 de Agostu iha lisensa espektu ne’e rasik, lisensa espektu ida ne’e utiliza ba iha servisu telemovel no ita espera ne’e sei iha impaktu ne’ebe pozitivu tebes ba iha servisu dadus internet, tam-ba ho espasu frekuensia ne’ebe aumenta bo’ot ne’e fasilita diak liu tan operator TELKOMSEL atu servi populasaun sira liu-liu ninia konsumidor sira.”
Discussion about this post