Transferensia Liu husi Banku Nasional Comersio de Timor – Leste (BNCTL).
Reporter: Filomena Paulo
Governu Timor – Leste fahe subsidi dahuluk ba familia uma kain ho tatal Duzentos e noventa e oito mil oitocentos e onze/Rihun atus rua sianolu resin walu, atus walu sanolu resin ida (298.811) ho montante milaun 59 dolares Amerikanu, ne’ebe maka aloka ona ba benifisiariu sira iha Timor – Leste Laran tomak. Liu husi Ministeriu da Solidaridade Sosial e Incluzaun (MSSI) no kolaborasun liu husi Autoridade lokal no transferensia liu husi Banku Nasional Comercio de Timor – leste (BNCTL), iha loron ne’ebe hanesan. (30/06/2020).
Ministerio Solidariedade Social e Incluzaun (MSSI) Sr.Rui Esposto ho nia ekipa ne’ebe mak Responsabiliza ba iha analiza reklamasaun Total 15.764 ( Rihun sanulu resin lima ,atus hitu neennulu resin haat) oras ne’e servisu maka’as.
Tuir Diretor Geral Covid-19 Ministerio Solidariedade Social Inclução Rui Esposto ba Jornalista Radio Rakambia (RKM) Katak enjeneiru sira dadaun ne’e halo hela verifikasaun ba lista sira ne’ebe finalize ona. Total reklamante hamutuk ( rihun sanulu resin lima ,atus hitu neennulu resin haat) 15.764, bainhira Remata verifikasaun refere, sira sei konvida Ministerio Administração Estatal hodi bele halo Justifikasaun.
Katak Rui Espostu.“kuandu Remata ona verifikasaun dadus reklamante, ami konvida kedas Ministerio Administrasaun Estatal para hare lista sira ne’e, depois ami fo fila lista balun ne’ebe maka presiza hetan verifikasaun husi Estatal. Tamba ami la iha kompetensia atu responde ba benefisario sira ne’ebe Reklama mai.
Hotu tiha ida ne’e, ami prepara ona kalendario pagamentu ao mesmo tempu sei Anunsia ba Públiku. Ami sei taka lista ba benefisariu sira ne’ebe mak merese atu simu. Naran Lista sei entrega ba Estatal depois bele entraga ba kada Munisipiu. Provisionariamente ne’ebe maka Identifika aprovadu porvolta Rihun rua atus Neen Sanolu resin walu(2.618) restu Rihun Sanolu resin Rua (12.000) e tal ne’e tenke fo fila ba Estatal atu responde, tamba bazeia ba dekretu lei konsulta No.15 diploma Ministerial ne’e la tama iha rekezitu.”
“ Reklamantes, rihun sanolu resin lima atus hitu nen nolu resin hat (15.764) ne’ebe mak tama, durante ami halo pagamentu ne’e, Iha rihun Sanolu resin tolu, hatnolu resin hat (13.044) mak ami haruka fali ba Ministeriu Administrasaun Estatal atu klarifika. Total benefisiariu ne’ebe maka ami halo proposta ba Ministerio das Finansas hamutuk, rihun atus tolu sanolu resin walu, atus lima ruanolu resin hitu (318.527). Maibe ami halo pagamentu ba primeira faze ne’e ba benefisiariu uma kain hamutuk Rihun atus rua sianolu resin walu, atus walu sanolu resin ida (298.811) no Orsamentu ne’ebe aloka ba benefisiario sira por volta de cinquenta e nove milhoes ka milaun limanolu resin sia, (59). osan restu sei iha hela banku BNCTL, hau halo tiha ona karta ba ministerio das finansas para retira fali osan ne’e mai fali iha konta covid ninian.
Agora dadauk MSSI hanoin hela, atu halo pagamentu ba raklamante sira ne’ebe maka elizibel tiha ona. Tamba osan resin hela, osan sira ne’e maka sei jere hodi selu fila fali ba reklamante sira. Ita hanoin atu halo pagamentu uluk ba reklamante por volta de dois mil oitocentos e oitenta um benefisiario (2881). Se buat hotu-hotu lao ho diak. Ohin Ministerio das finansas transferensia ona osan ba kontas suku signifika katak Quarta feira (18/11/2020) ne’e, ita bele halo pagamentu uluk ba dois mil oitocentos e oitenta um benefisiario (2881). Ne’ebe mak elizibel ona. Maibe ida treze mil quarenta e quatro (13.044) ne’e iha hela ministerio administrasaun estatal atu justifika no klarifika mai ami, katak hira mak sira elizibel hira mak la elizibel. Sira tenki klarifika mai ami, tamba ne’e ita seidauk bele prosesu.” Katak Rui espostu ba Journalista RKM iha nia edifisiu MSSI, Kaikoli, Dili,(16/11/2020)
Iha parte seluk, Xefe – Suku husi Suku Motael, Bairo-Pite no Kampung Alor hato’o dadus benifisiariu ne’ebe mak simu subsidi no montante orsamentu ne’ebe sira fahe ba ida –dak nia komunidades ba journalista Radio Rakambia iha fatin ne’ebe diferente iha loron 30 Junu 2020.
Xefi-suku Motael, Sr.Luis Antonio hateten, “Ami Suku motael iha aldeia lima (5). Total benefisiariu ne’ebe haruka ba MSSI, lista eletroniko hamutuk Mil trezentus kinzi (1.315) Maibe, iha lista aprovadu husi MSSI haruka fila mai, iha Mil duzentus kuarenta nove familias (1.249). Total orsamentu ne’ebe aloka mai, hamutuk duzentus kuarenta nove mil oitu centus dolares Amerikanu,(249.800 USD).
Pagamentu ida ne’e, pagamentu premeiru iha aldeia tolu; aldeia Be dalak, Oura, Bua – Morena, total familias ne’ebe aprovado, centu dizanove familias (119). Iha aldeia Be’e dalak, aldeia paling ki’ik oan liu. Ita halo pagamentu agora centu diza nove pesssoas (119) hetan duzentus tres mil dolares (203.000 USD). Aban iha fali aldeia oura ho total populasaun familia duzentus vinte nove(229). Tuir aldeia Bua-morena duzentus trinta (230).”
Katak Xefe – Suku Kampung Alor, “Lakohi temi osan ne’e, tamba sensitive la halimar. Total uma kain rihun ida atus rua ualu(1.208) ba aldeia zero um, zero dois, zero tres. Suku ida aldeia tolu.”
Xefe – Suku Bairo-Pite Sr.Joao Baptista Belo haktuir, “ Pagamentu ba premeiru $100 ba kada uma kain, depois segundu mai mos hanesan entaun hamutuk $200 ba kada uma kain. Suku Bairo Pite iha aldeia rua nolu resin ne’en (26) aldeia ida maka ohin hala’o pagamenetu, aldeia Rio de janeiru. Aldeia ida ne’e bo’ot komunidade mos barak, familia mos barak iha aldeia ida nia laran. Entaun suku Bairo Pite, ami reuniaun liu husi konselhu de Suku, indika uluk aldeia Rio de Janeiru ohin ami entrega subsidiu ba sira liu husi ida idak nia familia.
Osan horseik ami ba simu, komunidade husi bairo pite nian hamutuk rihun neen , atus ida ualunulu resin hitu (6.187) entaun koloka orsamentu ba uma kain ida ne’e liu husi Banco BNCTL hamutuk um milaun , Rihun atus rua tolunulu resin hitu , atus neen (1.237.600 USD) mai de’it iha suku Bairo Pite. Ami maka entrega duni ba ida idak nia familia iha suku Bairo Pite. Agora komesa selu ona. Governu hateten remata iha 10 dias nia laran ne’e, sei selu tan.”
Komunidade kampung-Alor, Sra. Isabel Soares

Iha sorin seluk Komunidade benefisiariu husi Suku Bairo-Pite no Kampung- Alor expresa sira nia sentimentu ba subsidi refere.
Katak Isabel Soares.“Ha’u senti kontente. Tamba buat ne’ebe governu promote fo subsidiu ba povo, sira realiza duni. Ba fulan rua nian hamutuk duaratus dolar. Sufisente tamba bele hola fos, mina, modo. Bele hola fali bu’at seluk ajuda uma-laran. Ha’u senti simu osan di’ak liu tamba ita bele hola fali sasan buat sira ne’ebe ita la bele hola. No ita bele uza ba hola fali buat seluk.
kontente tamba durante fulan hira akontese COVID-19 la iha servisu. Benefisiu ba ami iha. Tamba durante fulan tolu nia laran ne’e ami la hetan servisu. Subsidi ne’e ajuda tebes ami. Ba hahan loro-loron nian. Osan $200 be simu ne’e, bele taka fulan rua liu ba. Bele sosa oan sira nia susuben. Sin, pas ba ami populasaun nia nesisidade.”
“Hau sente kontente tamba situasaun COVID – 19 ema hotu simu osan. Maibe problema iha Sistema, Hanesan atrazadu ituan, kleur depois halo pagamentu dalaruma halo ita he’in oras, ema ida kuaze han 10 minutus 15 minutus. Ha’u simu atus rua nafatin, hanesan estadu implementa fulan rua nian kompletu.” Katak Domingas Pereira Gomes, komunidade Bairopite, Aldeia Rio de Janeiro.
Discussion about this post